Ontschotten - dat moet toch beter kunnen?!

Ontschotten - dat moet toch beter kunnen?!

Binnen de geboortezorg komt het woord 'ontschotten' regelmatig voorbij. Nu is er nog een verloskundige voor de gezonde zwangere (de eerste lijn), een streekziekenhuis met klinisch verloskundigen, arts-assistenten en gynaecologen voor de zwangeren met een veelvoorkomend 'hoog risico' (de tweede lijn), en een academisch ziekenhuis met dezelfde klinisch verloskundigen, arts-assistenten en gynaecologen voor hele specialistische zorg (de derde lijn).

In het kader van een betere samenwerking gaan er stemmen op om te 'ontschotten'. De verschillende lijnen moeten wegvallen, want dit zou de zorg voor zwangeren ten goede komen. Er lopen al wat proefjes mee, in de praktijk betekent dit in deze pilots bijvoorbeeld 1 gezamenlijk dossier bij de verloskundige en gynaecoloog, en bijvoorbeeld een gezamenlijke intake. Op die manier val je als zwangere al onder de gezamenlijke verantwoordelijkheid van verloskundige en gynaecoloog, zijn al je gegevens bekend bij de andere zorgverlener (moeten we dat eigenlijk wel willen?), en zou een eventuele overdracht van zorg prettiger verlopen. Maar wordt de zorg hier wel daadwerkelijk beter en prettiger van? 

De meeste zwangeren hebben te maken met zorg van grote verloskundigenpraktijken (3 verloskundigen of meer). Een groot deel van de zwangeren krijgt ergens onderweg te maken met overdracht van zorg naar het ziekenhuis, soms al tijdens de zwangerschap, soms pas tijdens de bevalling. Eenmaal onder zorg van deze tweede of derde lijn word je als zwangere overgeleverd aan een groot aantal zorgverleners. Het is vrij standaard dat je elk spreekuur een andere verloskundige, arts-assistent of gynaecoloog treft.

In grote verloskundigenpraktijken is het een verrassing wie er dienst heeft op het moment dat je bevalt, soms heb je deze verloskundige maar 1 x op het spreekuur gezien. In het ziekenhuis is de kans groot dat je de dienstdoende verloskundige of arts-assistent op het moment dat je bevalt nooit eerder hebt ontmoet. Ook de verpleegkundige of kraamverzorgster zijn vrijwel altijd nieuwe gezichten. Krijg je in je bevalling te maken met overdracht van dienst, of overdracht naar het ziekenhuis (of allebei!), dan neemt het aantal zorgverleners tijdens je bevalling snel toe. 8 verschillende mensen die langskomen, waarvan je er 6 nooit eerder hebt ontmoet, is geen ongewone situatie. 

Wat betekenen zoveel onbekende gezichten, en steeds weer nieuwe mensen voor barende vrouwen? Weer moeten omschakelen naar een andere verloskundige, de vierde persoon die meldt (in plaats van vraagt) dat ze een vaginaal onderzoek gaat doen? Weer mensen die je alleen laten op de verloskamer, terwijl je zo graag iemand wilt die je door de weeën sleept. Welk effect heeft dit op je gevoel van veiligheid, wat een vereiste is om de baringshormonen hun werk te laten doen?


Anders kijken naar ontschotten

Ontschotten op de voorgestelde manier gaat aan deze situaties niets veranderen. Terwijl uit verschillende onderzoeken is gebleken dat kleinschalige zorg en continue begeleiding tijdens de bevalling niet alleen het aantal overdrachten naar het ziekenhuis, maar ook het aantal medische interventies sterk doet afnemen. Daarnaast blijkt dit voor moeders een enorme meerwaarde te hebben op de manier waarop zij hun bevalling beleven. Juist die ervaring van het life-event wat een bevalling is, wordt enorm onderschat en onderbelicht door bijvoorbeeld het CPZ, terwijl ondertussen jaarlijks meer dan 2000 vrouwen een posttraumatische stressstoornis oplopen tijdens hun bevalling. 9 % van de vrouwen kijkt terug op hun bevalling als een traumatische ervaring. Maar deze cijfers lijken er niet toe te doen als het gaat om 'betere zorg voor moeder en kind'.

Als er ontschot moet worden, waarom dan niet elke moeder haar eigen team van hooguit 2 verloskundigen geven? Waarbij deze verloskundigen, ook als er overdracht naar de gynaecoloog nodig is tijdens de zwangerschap, toch in contact blijven? Wat als jouw eigen verloskundige bij je komt tijdens de bevalling, en bij je blijft, ook als de bevalling langer dan 8 uur duurt, of je wordt overgedragen aan de zorg van het ziekenhuis tijdens de bevalling? 

In het ziekenhuis wordt de zorg veelal overgedragen aan een andere verloskundige, de klinisch verloskundige, maar waarom wordt het verschil tussen de verloskundige thuis, en die in het ziekenhuis niet weggehaald? Zou het niet veel beter zijn de opleiding met een jaar uit te breiden zodat élke verloskundige ook in het ziekenhuis je bevalling kan begeleiden bij indicaties als pijnstilling, inleiden of bijvoorbeeld meconiumhoudend vruchtwater? Is er dan onverhoopt toch nog een gynaecoloog nodig tijdens je bevalling, dan heb je in ieder geval jouw eigen vertrouwde vroedvrouw bij je, dezelfde die je eerder zag op het spreekuur, en later weer zult zien in het kraambed. Die jou kent, die op de hoogte is van jouw angsten en wensen, degene bij wie je je vertrouwd en veilig voelt. Onmogelijk? Welnee, in landen als Nieuw-Zeeland en Groot-Brittannië wordt al jaren op deze manier gewerkt. 

Daadwerkelijk goede zorg voor zwangeren, écht de cliënt centraal, vraagt méér, maar vooral op een andere manier kijken naar de zin en onzin van ontschotten. Dat het CPZ, de KNOV en NVOG, maar vooral het NPCF zich voor dergelijke zorg niet hard maken, is mij als moeder een groot raadsel. 

Teken ook de petitie 'Geef de zwangere een stem in de geboortezorg': http://petities.nl/petitie/geef-de-zwangere-een-stem-in-de-geboortezorg   

Wil je meeschrijven op dit blog? Stuur jouw blogpost dan naar actie@geboortebeweging.nl